مشاهیر شهر (7)

باله خلیل صوفیانی

(قرن 5)

در زمان هارون الرشید، تبریز دچار زلزله­ای خانمان سوز گشت و همه جای تبریز با خاک یکسان شد. هارون به پیشنهاد همسرش زبیده خاتون دستور نوسازی شهر را صادر کرد. تبریز نوسازی شد ولی دیری نپایید که در زمان خلافت متوکل عباسی به سال 244ه.ق زلزله­ای شدیدتر اثری از تبریز بر جای نگذاشت.

پس از نوسازی دیگر باره­ی شهر تبریز به سال 433ه.ق زمین لرزه­ای دیگر تمام چهار ستون تبریز را به لرزه در آورد. این بار القائم بأمرالله بر مسند خلافت نشسته بود، دستور بازسازی به مرحله اجرا گذاشته شد. ابو طاهر منجم از طریق نجوم خبر از زلزله­ی دیگری داد و شب جمعه­ی ماه صفر این پیشگویی تحقق یافت. توصیفی که از این زلزله در منابع آمده است این است که شهر تبریز (قاعاً صَفْصَفاً) شد.

پس از این زمین لرزه هیات فرستاده شده از سوی خلیفه­ی عباسی با اجتماع چهار نفر از بزرگان آذربایجان به نوسازی شهر زلزله دیده­ی تبریز مشغول شدند که یکی از آن چهار نفر باله خلیل بود . سه دیگر آنها عبارت بودند از: شیخ ابو نصر النجقی، شیخ ابو علی ایوبان و شیخ سعید سمول.

از این گزارش تاریخی میزان نام و آوازه­ی باله خلیل صوفیانی در آن روزگاران نمایان می­شود. باله خلیل مرید اخی فرج زنجانی بود و در رساله­ی فتوّت نامه که به شیخ شهاب الدین سهروردی منسوب است از وی با عنوان باله خلیل مرندی یاد شده است.

قبر وی در شهر صوفیان با عنوان امامزاده خلیل مورد توجه اهالی بوده و از اماکن مقدس شهر به حساب می­آید. نزدیک هفتاد سال پیش، هر سال در سومین روز ماه محرم  الحرام کاروان عزایی از روستای (قوم تپه) برای عزاداری به این مقبره می­آمدند و در این مکان به تعزیه داری مشغول می­شدند. اهالی شهر صوفیان نیز در ایام عزاداری و غیر آن به انجام مراسم مذهبی و ادای نذورات در این مکان می­پرداختند. تولیت این آرامگاه نسل­های متمادی در دست خاندانی به نام (شیخ قدیم) که هم اکنون به (اقدمی) شهرت دارند، بود و پس از آن به تصرف اوقاف در آمد.

در میان اسناد و نوشتجات مرحوم ابوترابی به جواب سوالی در رابطه با امامزاده بودن یا نبودن این مکان از مرحوم آیت الله مرعشی نجفی برخوردیم که امامزاده بودن این مکان را نفی می­کرد. بر پایه­ی گزارش برخی از اهالی شهر صوفیان اولین تابلو مقبره­ی باله خلیل صوفیانی که با عنوان (امامزاده خلیل فرزند موسی  الکاظم علیه السلام) بر سردر مقبره وجود دارد، توسط مرحوم حاج اکبر اکبرنژاد صوفیانی نصب شده است. هم اکنون این آرامگاه با اختصاص بودجه­ای نوسازی و در حال توسعه می­باشد.

گلپنارلی در کتاب مولانا جلال الدین، صمد موحد در کتاب شیخ صفی الدین اردبیلی و کاظم وایقانی در مکتب عرفانی تبریز در مورد این شخصیت کاوش­های مفصلی دارند که علاقمندان نگاه کنند.

           برگرفته از کتاب نامداران ارونق و انزاب ج1